Programma
9.00: Inloop
9.25: Opening door dagvoorzitter Merel Staal
9.30: Welkom Jochanan Huijser, inhoudelijk bestuurder GGNet
9.35: Introductie op het thema door Silvia Pol
9.45: Compassion Focused Therapy – Hannah Gilbert
10.30: De waarde van vaktherapie bij persoonlijkheidsstoornissen – Suzanne Haeijen
11.15: Pauze
11.45: Het belang van verhalen in de ggz – Gerben Westerhof
De GGZ is in ontwikkeling: er is meer aandacht voor mentaal welbevinden en persoonlijk herstel naast de behandeling van klachten; er wordt meer transdiagnostisch gewerkt en de cliënt krijgt steeds meer stem. Een verhalende benadering past goed bij deze ontwikkelingen. Daarin staat het begrip narratieve identiteit centraal: het verhaal dat we vertellen over onze levensloop, waar komen we vandaan, waar staan we nu en waar gaan we naartoe? Door onderscheid te maken tussen het verhaal over de persoon en het verhaal over de stoornis ontstaat ruimte om te werken aan herstel voorbij de problematiek. Overeenkomsten en verschillen in de manier waarop verhalen verteld worden geeft inzicht in de transdiagnostische werking van verhalen. Tot slot belicht de narratieve identiteit juist het perspectief van de cliënt zelf, waarbij deze in eigen woorden het verhaal vertelt. In deze lezing zal ik ingaan op de dialoog tussen onderzoek en praktijk die nodig is om een verhalend perspectief een vaste waarde te geven in de ggz.
12.30: Lunch
13.30: De dans tussen klachten en welbevinden – Klaas Huijbregts
In de GGZ worden steeds meer methoden bedacht om breder te kijken dan alleen naar symptomatisch herstel. Dit is van belang omdat klachten lang niet altijd afnemen. Bij de Universiteit Twente is het Twee-continua model ontwikkeld, waarbij niet alleen naar de klachten (continuüm 1), maar ook naar welbevinden (continuüm 2) wordt gekeken. Therapie richt zich daarbij minder exclusief op symptomen, maar ook op kernwaarden, tevredenheid en veerkracht. Voor therapeuten kan het soms ongemakkelijk zijn om te erkennen dat klachtenreductie niet altijd lukt, en ook voor de patiënten kan acceptatie hiervan een hele stap zijn. Tijdens de lezing zullen verschillende perspectieven op het vergroten van welbevinden en persoonlijk herstel aan bod komen, alsmede de raakvlakken met protocollaire behandelingen voor persoonlijkheidsproblematiek. Resultaten uit onderzoek bij Scelta zullen worden gepresenteerd en worden geïllustreerd met behulp van casuïstiek. We hopen te laten zien dat door in te zetten op welbevinden naast klachtenreductie frustratie bij hulpverleners kan dalen waardoor werkplezier toe kan nemen.
14.00: Workshop keuzeronde 1
15.15: Pauze
15.30: Workshop keuzeronde 2
16.45: Afsluiting door de dagvoorzitter en start borrel
Workshops
1. Compassion Focused Therapy – dr. Hannah Gilbert, klinisch psycholoog, PhD, The Compassionate Mind Foundation, Derby, England, United Kingdom
This workshop explores some of the ways compassion focused therapy (CFT) works through the therapeutic relationship, with a focus on bonds, tasks, and goals, and how cultivating a compassionate mind, both in ourselves and in our clients, can be so important. It focuses on cultivating a compassionate mind texturing the therapeutic relationship itself, providing a medium for positive emotional experiences that contribute to change. There are many models regarding the nature and processes that are involved in the therapeutic relationship. CFT highlights the fact that caring behaviours are multiple and multi-textured, and the therapist may find themselves in many different roles at different points along the therapeutic journey. CFT recommends that therapists practise soothing breathing rhythm and grounding before and during their psychotherapy in order to attune their own autonomic nervous systems. Transference can be linked to early parental relating, and therapists will be mindful of what arises within the client as a result of the interaction. The countertransference of the therapist is linked to transference. Unprocessed hostility in the therapy room can be problematic, and therefore therapists should look out for client fears of dealing with hostile feelings. In this workshop, we will explore together how we can address what arises in the therapeutic relationship and how we can support our clients in their therapeutic journeys.
2. Sensorimotor psychotherapie en behandeling van persoonlijkheidsstoornissen en hechtingstrauma – dr. Corinne Ossebaard, klinisch psycholoog, en Michiel Koenen, psychomotorisch therapeut.
Er is steeds meer belangstelling voor behandelingen waarbij het lichaam betrokken wordt, zowel vanuit patiënten als vanuit verwijzers. Binnen het programma Persoonlijkheid en Hechtingstrauma van Scelta wordt gewerkt vanuit de sensorimotor psychotherapeutische benadering (Pat Ogden & Janina Fisher). In deze workshop willen wij zowel een theoretisch kader geven van deze relatief jonge benadering, en daarbij met behulp ervaringsgerichte oefeningen laten voelen hoe deze aanpak verschilt van de meer traditionele methoden. De window of tolerance wordt behandeld en het belang van duaal bewustzijn, waarbij ook wordt ingegaan op het traumadelenmodel van Janina Fisher.
3. Van negatief denken naar positief doen! Over vaktherapie kan bijdragen aan het versterken van adaptiviteit – Imke Wiersma, Karin Timmerman, dr. Hans Wouters, dr. Suzanne Haeyen
Synoniem aan het hebben van persoonlijkheidsproblematiek is het vastzitten in niet-helpende patronen in het omgaan met zichzelf, de ander en situaties vanuit oude negatieve ervaringen: de zogenaamde mal-adaptieve patronen (schema’s en modi). Daarnaast missen mensen met een persoonlijkheidsstoornis positieve ervaringen waarbij ze hadden kunnen leren om op een gezonde manier naar hun eigen emotionele behoeften te luisteren. Dat maakt dat ze voortdurend falen in het gezond en adaptief reageren op stressvolle dagelijkse gebeurtenissen, met veel klachten en een laag welbevinden tot gevolg.
Het ervaringsgerichte en de actiegerichte basis van vaktherapie geeft de gelegenheid om zowel mal-adaptieve patronen te gaan herkennen, als wel ervaring op te doen met wat gezond en adaptief kan werken of hier nieuwe ervaringen mee op te doen. Daarom hebben we in de afgelopen 2 jaar een multidisciplinaire vaktherapeutische interventie ontwikkeld, door middel van de Intervention Mapping methode, gericht op het ontwikkelen van psychologische adaptiviteit voor mensen met persoonlijkheidsproblematiek. De adaptieve modi van de gezonde volwassene en het blije kind staan daarbij centraal.
De sessies zijn vooral gericht op spelenderwijs ontdekken en contact leren maken met lichaamssignalen, emoties en emotionele basisbehoeften en oefenen, middels speelse vaktherapeutische werkvormen om te ervaren wat werkt en wat niet werkt! Binnen deze vaktherapeutische module proberen we een veilige ruimte te creëren om te spelen en te ontdekken. Vernieuwend aan de interventie is dat deze bij voorkeur wordt ingezet voorafgaand aan behandeling en uitgaat van de samenwerking tussen twee vaktherapeutische disciplines. Zo kan de module als warming-up, opener of aanjager dienen voor de (schematherapie) behandeling. Ook heeft de cliënt dan voordeel van de geleerde regulatievaardigheden. Dit is tevens de intentie om verder te gaan onderbouwen met aanstaand vervolgonderzoek.
Deze workshop biedt een inkijk in de ontwikkeling van de module en een ervaring met de werkzame factoren van de module. Concreet zal er een korte PowerPoint zijn over de opbouw en onderliggende werkzame factoren. Daarna gaan we, vanuit de verschillende vaktherapeutische disciplines werkvormen uit de interventie, ervaren hoe leuk spelen kan zijn!
4. Een Sterk Verhaal, een narratieve herstelbevorderende interventie – Silvia Pol, klinisch psycholoog/psychotherapeut, P-opleider, en prof dr. Gerben Westerhof
In deze workshop maak je in een actieve werkvorm kennis met een innovatieve herstelbevorderende narratieve interventie voor mensen met persoonlijkheidsstoornissen. ‘Een sterk verhaal’ is ontworpen op basis van wetenschappelijke, klinische en cliënt expertise. Deelnemers reconstrueren hun levensverhaal vanuit een andere, meer positieve blik op zichzelf, hun verleden en toekomst. Deze narratieve interventie sluit aan op de centrale plaats die identiteit, c.q. het levensverhaal, inneemt in het alternatieve model voor persoonlijkheidsstoornissen (AMPD) van de DSM 5.
5. Voelen van het gevoel: alexithymie en emotionele gewaarwording – Youri Derks, PhD, klinisch psycholoog, senior onderzoeker en strategisch beleidsprofessional, docent Klinische psychologie, docent Praktijkresearch en hoofddocent Innovatie en integratie.
‘Emotionele gewaarwording’ gaat over het opmerken, waarnemen en bewust ervaren van de eigen emoties. Het is een complex cognitief proces dat moet leiden tot het ‘voelen van het gevoel’. Dat ‘voelen’ gebeurt echter lang niet altijd – en bij sommige mensen zelfs maar bijzonder weinig. Is de mate van emotionele gewaarwording bijzonder laag, dan is er meestal sprake van ‘alexithymie’. Alexithymie komt veel voor bij mensen psychische problematiek, waaronder diverse vormen van persoonlijkheidsproblematiek. Hoewel alexithymie uit het Grieks vertaald wordt als ‘geen woorden voor emotie’, dekt dit de lading van het onderliggende probleem niet: alexithymie lijkt in de kern meer te gaan om het ‘niet (her)kennen’, dan het ‘missen van de woorden om het te zeggen’. Alexithymie kan een behandeling behoorlijk in de weg zitten: met elkaar praten over emoties zonder emotionele gewaarwording, leidt eerder tot onbegrip dan nieuwe inzichten. En: emotieregulatie strategieën kunnen moeilijk effectief ingezet worden wanneer de emotie niet herkend wordt…
In deze workshop krijgt u een beter beeld van wat alexithymie en emotionele gewaarwording nu precies inhouden, hoe het wordt vastgesteld, en wat er in behandeling aan of mee gedaan kan worden.
6. Compassiegerichte deeltijdbehandeling: milieutherapie in de (dag)kliniek – Patrick van Pinxteren, sociotherapeut, en Kirsten Tomatala, sociaal agogisch werker
Sociotherapie is het op methodische wijze creëren van een therapeutisch woon- en leefmilieu, met als doel een omgeving te creëren waarin mensen gedrag kunnen trainen en/of leren omgaan met hun ziekte of beperking. De sociotherapie biedt holding in een compassiegerichte deeltijdbehandeling.
Hoe leef je een compassievolle houding voor? Wat laat je daarin van jezelf zien? Het naast cliënten staan van uit professionele nabijheid en ook compassievol begrenzen. Hoe laat je cliënten compassie integreren in het dagelijks leven. Vanuit gesprek, voorbeelden en voordoen nemen we jullie mee in een compassievolle houding.
7. Duurzame implementatie van de GIT-PD – Annika van den Nieuwendijk, divisiedirecteur behandeling voor de divisie Volwassenen Lokaal & Jeugd (VLJ) Bij GGZe, gz-psycholoog, (groeps)psychotherapeut.
Implementatie van GIT-PD roept vaak vragen en dilemma’s op. Bijvoorbeeld: wat is GIT-PD nu precies, voor wie is het bedoeld en welke voordelen heeft het, welke implementatiestappen moeten we zetten, hoe is er genoeg houvast in het programma maar ook ruimte voor eigen invulling, hoe overleeft het behandelprogramma toekomstige uitdagingen? Etc. In deze workshop is er gelegenheid om vragen en ervaringen te delen. Omdat we weten dat kruisbestuiving helpt! Daarnaast is er aandacht voor bevorderende en belemmerende factoren voor toekomstbestendige implementatie van GIT-PD, waarbij wordt ingezoomd op wat nodig is op niveau van de instelling/management om GIT-PD te borgen.
Op 11 september vindt er een pre-congres workshop plaats door Hannah Gilbert over ‘Compassion Focused Therapy’. U kunt zich hiervoor inschrijven, tegelijk met het congres indien gewenst.
This one-day workshop explores some of the ways compassion focused therapy (CFT) works through the therapeutic relationship, with a focus on bonds, tasks, and goals, and how cultivating a compassionate mind, both in ourselves and in our clients, can be so important. It focuses on cultivating a compassionate mind texturing the therapeutic relationship itself, providing a medium for positive emotional experiences that contribute to change. There are many models regarding the nature and processes that are involved in the therapeutic relationship. CFT highlights the fact that caring behaviours are multiple and multi-textured, and the therapist may find themselves in many different roles at different points along the therapeutic journey. CFT recommends that therapists practise soothing breathing rhythm and grounding before and during their psychotherapy in order to attune their own autonomic nervous systems. Transference can be linked to early parental relating, and therapists will be mindful of what arises within the client as a result of the interaction. The countertransference of the therapist is linked to transference. Unprocessed hostility in the therapy room can be problematic, and therefore therapists should look out for client fears of dealing with hostile feelings. In this workshop, we will explore together how we can address what arises in the therapeutic relationship and how we can support our clients in their therapeutic journeys.