Symptomen cluster B persoonlijkheidsstoornis
Tot het cluster B persoonlijkheidstoornissen horen 4 typen: borderline, theatrale, antisociale en narcistische persoonlijkheidsstoornis:
Borderline persoonlijkheidsstoornis
Borderline wordt ook wel emotieregulatiestoornis genoemd, omdat een van de grootste problemen vaak het reguleren van emoties is. Emoties zijn erg sterk en er is weinig grip op; iemand kan onredelijk boos zijn en overgevoelig reageren, maar soms ook juist gevoelloos. Daarnaast wordt vaak een verstoring gezien in het zelfbeeld, instabiele relaties en impulsief gedrag. Deze impulsieve gedragingen kunnen schadelijk zijn voor zichzelf, maar ook voor anderen.
Naar schatting lijdt 1-2 % van de bevolking aan een borderline PS. Borderline komt vaak tussen 18- en 25-jarige leeftijd tot uiting, al vertoont iemand meestal wel al eerder symptomen.
Veelal wordt gezien dat iemand een laag gevoel van eigenwaarde heeft, wat soms tot zelfbeschadigend gedrag kan leiden. Soms kan er ook dissociatie optreden; een vluchtmechanisme om de emoties onder controle te houden. Daarnaast hebben veel mensen met borderline een angst om verlaten te worden en voelen ze zich vaak eenzaam. Borderline gaat ook vaak samen met andere stoornissen, zoals angst, depressie, psychose, middelenmisbruik.
Van alle persoonlijkheidsstoornissen is het meeste bekend over borderline. Naar deze variant is het meeste onderzoek gedaan en daardoor kunnen we het meest zeggen over diagnostiek, verloop, prognose en effectieve behandelmethoden. Wat we niet zo goed weten is hoe het precies ontstaat, omdat dit voor iedereen anders is. Waarschijnlijk is het een mix van factoren, zowel aangeboren kenmerken, als gebeurtenissen en omstandigheden in je leven.
Theatrale persoonlijkheidsstoornis
Een theatrale persoonlijkheidsstoornis wordt gekenmerkt door een aanhoudend patroon van overdreven emotionaliteit en aandacht zoeken. Als hij/zij dit niet krijgt, kan hij/zij onzeker, kwaad of depressief worden. Dit aandacht zoeken gaat gepaard met ongepast (seksueel) gedrag. Daarnaast toont iemand vaak overdreven en theatrale uitingen van emoties en beschouwt relaties vaak als meer intiem dan dat deze werkelijk zijn. Tussen 1,3 - 3 % lijdt aan deze variant.
Antisociale persoonlijkheidsstoornis
Mensen met een antisociale persoonlijkheidsstoornis vertonen vaak een patroon van roekeloos, impulsief en agressief gedrag. Hun geweten is vaak niet volledig ontwikkeld en ze schenden vaak de rechten van anderen. De betrokkenheid bij misdrijven is groot en men gebruikt regelmatig geweld. Dit antisociale gedrag openbaart zich vaak tijdens de puberteit. Voorafgaand aan deze diagnose laten kinderen meestal al gedragsstoornissen zien. Een antisociale persoonlijkheidsstoornis komt voor bij ongeveer 1-2 % van de vrouwen en 3-4 % van de mannen.
Over oorzaken van de antisociale persoonlijkheidsstoornis is weinig bekend. Wel is duidelijk dat verschillende factoren een rol spelen bij de ontwikkeling, vaak ligt de oorzaak in een mix van biologische, omgevings- en sociale factoren.
De diagnose Antisociale Persoonlijkheidsstoornis is vaak een exclusiecriterium voor behandeling, een (evidence-based) behandelaanbod is er bijna niet.
Narcistische persoonlijkheidsstoornis
Iemand met een narcistische persoonlijkheidsstoornis heeft een sterke behoefte aan bewondering. Hij/zij gedraagt zich superieur, maar is eigenlijk ook extreem onzeker. Hij/zij vertelt vaak over grootse prestaties en talenten en toont zich arrogant. Ook laat iemand veel manipulerend gedrag zien om hier zelf beter van te worden. Daarnaast is iemand met een narcistische persoonlijkheidsstoornis erg gevoelig voor kritiek en is het aangaan van intieme relaties erg lastig, maar ook kunnen werksituaties problemen opleveren. Naar schatting lijdt 0,1 - 3,9% van de algemene bevolking aan deze stoornis.
